Nazımda uzun veya kısa, kapalı ya da açık hecelerin belli bir düzene göre sıralanarak âhengin sağlandığı ölçü. Sözlük anlamları ‘yön’, ‘yan’, ‘bölge’, ‘bulut’, ‘keçi yolu’, ‘deli, sarhoş deve’, ‘çadırın orta direği’, ‘karşılaştırılan, ölçü olan şey’ gibi çeşitlidir. Edebî kavram olarak, bu anlamlardan hangisine dayandığı tam olarak bilinmiyor. Aruz ölçüsüne devenin yürüyüşünden doğduğu ve Arap dilcilerinden İmam Halil’in sisteme bağladığı söylenir. Arap, Türk, Fars, Afgan, Pakistan ve kısmen Hint edebiyatında kullanılır. 2. Beyitin birinci dizesinin son kısmı. (Bu şekil bizim edebiyatımızda yoktur.)
Aruz ölçüsünde kurallar: Eski şairlermizden birkaçı atların gidiş seslerini hoş görerek bazı manzum yapıtlarda bulunmuşlardır: mefûlü mefâilü mefâilü feûlün gibi kalıplardır bunlar Açık veya kapalı heceleri göstermekle birlikte klasik türk edbiyatında da önemli türleri vardır.
Arap edebiyatının resmi ölçüsüdür.Türklerin edebiyatına geçmeye başlaması Talas Savaşı'ndan sonra gerçeklerşmiştir.Aruz ölçüsü ile yazılmış şiirler genelde beyitler halinde yazılmıştır.
Başlıca tef‘ileler şunlardır: Fa‘ (-), Fe ul (. -),Fa‘ lün (- -), Fe i lün (. . -),Fâ i lün (- . -), Fe û lün (. - -), Mef û lü (- - .), Fe i lâ tün (. . - -), Fâ i lâ tün (- . - -), Fâ i lâ tü (- . - .), Me fâ i lün (. - . -), Me fâ î lün (. - - -), Me fâ î lü (. - - .), Müf te i lün (- . . -), Müs tef i lün (- - . -), Mü te fâ i lün (. . - . -)... Burada tef‘ilelerle parantez içindeki hecelerinin değerlerinin aynı olduğuna dikkat ediniz.
Konu: ARUZ ÖLÇÜSÜ 
C.tesi Tem. 19, 2008 6:05 pm